شرح انگیزشی غزلیات حافظ
چندی ست شیوه ای تازه در شرح حافظ با ایراد سخنرانی ها و انتشار کتاب شرح انگیزیشی غزلیات حافظ بر سر زبان ها افتاده است که مبدع آن با تلفیق حوزه روانشناسی مثبت و موفقیت با محتوای امید بخش اشعار قدما یا بقول خودش حکمت ایرانی –اسلامی به شرحی متفاوت، انگیزاننده و مناسب احوال مردمان امروز دست یافته است. این شرح ها در برنامه رادیویی دولت بیدار از رادیو فرهنگ در حال پخش است و با توجه به استقبالی که از این رویکرد در جامعه ادبی و عموم مردم بوده است خواستیم تا نظرات تنی چند از علاقمندان و صاحبنظران ادبیات و روانشناسی را جویا شویم.
اما پیش از آن از وحید ضیائی مبدع و شارح این شیوه را بیشتر بشناسیم. او متولد ۱۳۵۹ در شهر اردبیل است. تا مقطع دکتری زبان و ادبیات فارسی ادامه تحصل داده دز حوزه های روانشناسی کاربردی نیز پژوهش ها و تحصیلاتی دارد. او هر چند در شعر معاصر از نام های شناخته شده ی امروز است اما بیشتر آثارش در حوزه های مختلف پژوهش ادبی، ترجمه و شاخه های تلفیقی ابداعی اش چون شعرآستان (تلفیق شعر و داستان) بوده است. ضیائی در حین تدریس دوره ای ادبیات خلاق چند سالی ست بصورت حرفه ای به پژوهش در باب شعر درمانی و قصه درمانی بر مبنای ادبیات و حکمت ایرانی پرداخته محصول آن مقالات و یادداشت های متعددی در این زمینه است. او هم اکنون در مجموعه نهاد کتابخانه های عمومی کشور مشغول به کار بوده و به تدریس و پژوهش می پردازد.
به بهانه طرح چنین دیدگاهی به سراغ تنی چند از صاحبنظران حوزه ادبیات و روانشناسی رفته ایم تا نظر ایشان را در این باره جویا شویم:
عباس عرفانی استاد خوشنویسی و از چهره های ماندگار هنر آذربایجان، می گوید: گویش زیبا و دلنشین استاد ضیایی در رادیو فرهنگ آمیخته با اشعار لسان الغیب حافظ شیراز همواره روشنایی بخش مجالس و مرهمی ست بر دل عاشقان و شیفتگان آن حضرت بوده علاقمندان لحظاتی چند در این وادی با بیانات و تفسیر بی نظیر ایشان انیس بوده و از صمیم قلب برنامه را ارج می نهیم و انتظارداریم حضور پر فیض ایشان ادامه داشته باشد حضور مجلس انس است میان دوستان.
پریسا کشاورز، شاعر و حافظ پژوه معاصر، می گوید: برنامه های شرح انگیزشی غزلیات حافظ با سبک و روشی خاص سعی در ایجاد تغییر مثبت و نوع دیگری از بینش و نگرش در مخاطب دارد .بی گمان این تغییر در نگرش و جور دیگر دیدن برای مخاطب امروز که در شتاب و گرفتاری های خاص امروز دربند است بسیار حایز اهمیت و راهگشاست.غزلیات حافظ بالقوه در صورت و معنا انگیزش مثبت و رو به جلویی. در انسان دارد و جای این گونه برنامه های مفید و ارزشمند در میان مردم خالی ست.
سهیل قاسمی، شاعر و حافظ پژوه که این روزهای پروژه ضبط صوتی شعرهای حافظ را در دست اقدام دارد، می گوید: تسلط اعجاب انگیز دکتر ضیایی به ادبیات کهن ایران، آگاهی از ارجاعات فرامتنی داخل غزل‌های حافظ، هوش و دقت و ظرافت ایشان در تک تک واژه‌ها و ترکیب‌های حافظ و نگاه نوگرانه یک ادیب فرهیخته و روزآمد به مفاهیم و دقایق شعر حافظ و ارائه خوانش نوین و منحصر به فرد ایشان از حافظ و نکته سنجی او در تطابق محتوای شعرها با مضامین امروزی و مسائلی که انسان قرن بیست و یکمی با آن روبه روست، در برنامه ای خوش ساخت و وزین و صمیمی، لحظاتی ارزشمند برای من شنونده می‌سازد. جدا از این که بابی برای آشنایی و موانست با حافظ و ادبیات گران‌سنگ ایران است، اسلوبی برای نگاهی نو و کاربردی به متون و تطبیق با زندگی امروزی به دست می‌دهد. برنامه از ابتذال و حرف‌های کلیشه ای و تکراری به دور است و فضایی ملایم، دوست‌داشتنی و خلاقانه دارد. که این خلاقیت، نه تنها در بیان ایشان جاری‌ست، که به شنونده نیز سرایت می‌کند و ذهن او را نیز به سیلان و تکاپو وا می‌دارد.
نادر ابراهیمیان، پژوهشگر و نویسنده نیز عنوان می کند: شرح انگیزشی غرلیات حافظ که به سعی و همت دکتر ضیایی در رادیو فرهنگ بخش می شود نگاه نو و متفاوتی به غزلیات خواجه ی راز است و با توجه به محیط ، تفکر و سبک عرفانی شعر حافظ اصولا نیز بدون داشتن یک نگرش جامع در اشعار وی، ارائه ی تصویری کلی در شعر حافظ میسر نخواهد بود و نگاه دقیق و باریک دکتر ضیایی در ادامه ی راه کشف و راز های جدیدی از شعر خواجه خواهد بود، با امید موفقیت برای ایشان.
دلا معاش چنان کن که گر بلغزد پای / فرشته ات به دو دست دعا نگه دارد
شیرینعلی گلمرادی، پیشکسوتان عرصه شعر، نیز تاکید دارد: من خود باور دارم که در شعرفارسی از نظردرک شعر و القای مفاهیم شاعرانه خواجه حافظ به مرتبتی فراتر از شگفتی رسیده است شناخت واقعی او را در روزگاری این چنین بسیار ضرور می دانم، در میان برنامه های ادبی رادیویی که چند بار توفیق شنیدن آن راداشته ام، مبحث تفسیر و تاویل غزل های خواجه بوسیله آقای ضیایی که با دید بنیادین و جزیی نگری و پرهیز از کلی گویی ارایه می شود کاری است بسیارارزشمند که برای شناخت حافظ، دریچه ای شکوهمند و تماشایی است.
مریم ذوالفقاری از اعضای شورای کتاب کودک، نکات شنیدنی را نقل می کند: ضیایی در برنامه ی رادیویی شرح انگیزشی غزلیات حافظ چنان اشعار حافظ را ملموس و روان بازخوانی و بررسی زیبا شناختی و روانشناسی از آن دارند که مخاطب عام و خاص رادیو که شاید حتی علاقه به شعر کلاسیک نداشته اند و یا فرصت خواند ن اشعار حافظ را نداشته و ندارند در همان فرصت کوتاه مشتاقانه پیگیر این ساعت از بخش رادیو فرهنگ باشند.اجرا و تسلط کامل دکتر ضیایی در خواندن حافظ تفسیر و وصل آن به شیوه ی زندگی امروزی و نزدیک کردن معنایی آن به رنج ها و شادیهای مردم در زمان حال یکی از کارکرد هایش توجه مخاطب عام و خاص به ادبیات کهن است که و به واسطه ی تکنولوژی و زندگی مدرن امروزه کتاب تنها شاید ویترین خانه ای را پر کرده باشد .این برنامه با اجرا و خوانش و تفسیر جناب ضیایی که خود شاعر و نویسنده ی توانا در ادبیات است قدم تازه ای برای خوانش کتاب از ادبیات کهن ایران است که می تواند گوش های دانشجو و یا کارگر و یا تحصیلکرده های ما را برای لحظه ای که پیچ رادیو را می پیچاند دلنواز و نوشیدن چند بیت حافظ توسط ایشان روحی تازه به ذهن خسته ی شنوندگان می دهد.
رضا اسماعیلی از شاعران و پژوهندگان ادبی معاصر به لزوم پرداخت جدی به ادبیات کهن و بازخوانی این آثار اشاره کرده و می گوید: پرداختن به جان و جهان حضرت لسان الغیب حافظ و رونمایی از سیمای معنوی آن مجتهد بیدار و روشن اندیش، کاری سترگ و قابل ستایش است. حافظ پرچم هویت و حیثیت ایران و ایرانی است. دعوت به همنشینی و هم نفسی با او، دعوت به دیدن خویش در آیینه ای بی غبار است. از همین رو ما امروز برای شناخت خویشتن – بیش از هر زمان دیگری – به شناخت حافظ که حافظه تاریخی ماست، نیاز داریم.
کمال شفیعی از شاعران ادبیات نوجوان کشور نیز عنوان کرد: شرح انگیزشی غزلیات حافظ نگاه تازه به خوانش این گنجینه ی ارزشمند است کشف دقایق ارزشمند ولحظات نابی برای مخاطبان رادیو و قشر مشتاق آشنایی با ادبیات است و طبعا جای این نگاه و این شرح خالی بوده و می تواند برای علاقمندان به ادب کهن به ویژه شعر حافظ به نظرم بسیارمفید وارزشمند است.
داوود ملک زاده آستارایی این برنامه را پاسخ جدید به سوال های جدید می داند و پیوند دادن آثار کلاسیک با جامعه ی امروز، به ویژه با نسل مطالعه گریز، می توانی جانی دوباره به متون ادبی و نیز جوانان بدهد. دوست ادبیم دکترضیایی با شرح انگیزشی غزل های حافظ در این راه قدم گذاشته است و سعی می کند به سوال های جدید نسل جوان، پاسخ های جدید بدهد.
